آستان مقدس سلطان قریش
آستان امامزاده سلطان قریش (علیه السلام) در شهرستان بیرجند،
بخش مرکزی، روستای گازار واقع شده است.
داخل مزار در معرفی ایشان چنین مطلبی دیده می شود:
«در سال 125 هـ.ق جناب زید فرزند امام سجاد (علیه السلام) علیه بنی امیه قیام کرد و به شهادت رسید. پس از شهادت زید فرزندش یحیی نوه امام سجاد (علیه السلام) به جهت امر به معروف و دفع ظلم امویان قیام کرد و در شهر جورجان (گرگان فعلی) در صحنه جنگ با امویان به شهادت رسید و لشکریانش پراکنده شدند و از جمله آنها سلطان قریش در حین مراجعت به مدینه در محل قریه جازار (گازار) رحل اقامت افکند و مدتی سکونت داشت و ازدواج نمود و سرانجام در همین مکان دار دنیا را وداع و مدفون گردید. مورخان ایشان را منتسب به امام سجاد (علیه السلام) دانسته ولی سلسله ایشان مشروحاً ذکر نگردیده است. بنابراین ایشان را از سرداران سپاه یحیی بن زیدبن علی بن الحسین (علیه السلام) می دانند.
بانی و زمان ساخت بنای اولیه مزار به درستی مشخص نیست. آنچه معمران روستا به خا طر دارند، ساختمان قبلی گنبدی گلی و خشتی و سنگی بود که در سال 1351 آن را تخریب کردند. این بنا در این زمان توسط حاج علی درویشی گازاری تجدید بنا شد و سپس در سال 1376 بنای فعلی به نحوی آبرومندانه به همت حاج محمد اسدزاده و با معماری آقای حاج علی نخعی به هشت ضلعی به سرانجام رسید.
ضریح این مزار آهنی و مشبک می باشد. داخل ضریح گاوصندوقی قرار دارد و زائران نذورات خود را درون آن واریز می کنند.
مردم
محل به این مزار احترام می گذارند و همیشه به زیارتش می روند. از مراسم
ویژه در این مزار آنست که چون در گذشته دام ها به مرض خونریزی مبتلا می
شدند، تمام گله ها و اخیراً تنها یک گله را در یک روز خاص از سال به محل
مزار می آورند و تمام مردم در محل مزار جمع می شوند و بلغوری می پزند و
بعد گله را یکی یکی از میان دو سنگ رد می کنند و آخرین گوسفند یا بز را به
عنوان قربانی انتخاب می کنند و گوشت او را در داخل بلغور پخته و بین مردم
تقسیم می کنند.
از امکانات رفاهی ـ خدماتی این مزار می توان به
حدود 100 اصله درخت کاج در این محل اشاره کرد که به شیوه غرقابی از طریق
مخزن بتنی آبیاری می شود. چهار چشمه سرویس بهداشتی دارد. مخزن بتنی با
ابعاد 2 در 3 متر بر فراز تپه قرار دارد. آشپزخانه دارد. هر یک از
زائرسراها مختصر وسایل پذیرایی دارد. تمام ساخت و سازها و امکانات موجود
توسط خیرین اهدا شده است. موقوفه ای ندارد. به علت نداشتن سرپرستی اوضاع
محل بهم ریخته و اتاق ها با ذغال دیوارنویسی شده وضعیت زننده ای پیدا
کرده است.
